Georg Hegel


Georg Hegel był jednym z ważniejszych niemieckich filozofów, który tworzył i działał na przełomie osiemnastego oraz dziewiętnastego wieku. Do jego najsłynniejszych dzieł zalicza się przede wszystkim te dotyczące klasycznego systemu idealistycznego, systemu filozoficznego, którego osobiście był twórcą. Dążył jednocześnie do stworzenia całkowicie nowego systemu nauki, który miał pojmować ją jako jednolitą całość, z wyróżnieniem trzech najważniejszych elementów, a mianowicie logiki, filozofii przyrody oraz filozofii ducha – jak widać więc wiedza według niego skupiała się przede wszystkim na umiejętnym, filozoficznym ujęciu świata. Ciekawostką może być fakt, że posiadał on bardzo duży wpływ na dalszy rozwój filozofii niemieckiej, przede wszystkim na formułowane przez Karola Marksa postulaty. Marks, twórca ideologii komunistycznej, korzystał przede wszystkim z trzech pojęć heglowskich, a mianowicie alienacji, reifikacji oraz rozwiązania sprzeczności, które stały się dla niego punktem wyjścia. Co do samego Hegla, nie zajmował się on tylko i wyłącznie filozofią, tak jak ówcześni mu myśliciele posiadał naprawdę bardzo szeroki wachlarz zainteresowań.

Hegel przychodzi na świat w urzędniczej rodzinie, w jednym z większych niemieckich miast, a mianowicie w Stuttgarcie. W czasie dzieciństwa i lat młodości nie wyróżniał się niczym szczególnym, oprócz tego, że posiadał większą niż jego rówieśnicy ciekawość świata. Uczęszczał do normalnych szkół i był uczniem przeciętnym, zdobył jednak pełne i solidne wykształcenie. Po zakończeniu pierwszego okresu edukacji rozpoczyna studia teologiczne, a filozofią zajmuje się dopiero od roku 1801. Po zdobyciu wyższego wykształcenia, pracuje najpierw jako docent, a potem jako dyrektor jednego z norymberskich gimnazjów. W czasie tym powstają jego ważne dzieła dotyczące logiki oraz podstawy jego filozofii. W roku 1816 zostaje profesorem Heidelbergu i tworzy kolejne z dzieł filozoficznych. Jego prace spotykają się z naprawdę dużym uznaniem i kariera naukowa cały czas się rozwija. Po dwóch latach otrzymuje stanowisko profesorskie w samym Berlinie. Na uniwersytetach berlińskich wygłasza najważniejsze ze swych wykładów dotyczące filozofii, sztuki, religii i wielu, wielu innych zagadnień, którymi najbardziej się interesował. Jeśli chodzi o źródła jego systemu ideologicznego do doszukiwać można się ich przede wszystkim w kantyzmie, neoplatonizmie a także w gnostyckich systemach filozoficznych. Wszystkie z nich poddawał on dokładnej weryfikacji i krytyce, wybierając tylko te elementy, które odpowiadały jego filozofii i przekształcał je ta aby tworzyły logiczną całość.

Georg Hegel na swoim koncie posiada naprawdę dużą ilość dzieł. Najważniejsze z nich wydawane były jednak od roku 1807 kiedy to pojawia się Fenomenologia ducha. Kolejne teksty oraz książki wydawane były z drobnymi przerwami czasowymi, jedno z najważniejszych dzieł powstawało jednak na przełomie trzech kolejnych dekad, mowa tutaj o Encyklopedii Nauk Filozoficznych w zarysie. Wcześniej także wydana została nauka logiki, składająca się z trzech obszernych tomów. Dwie ostatnie z ważniejszych prac pojawiają się dziesięć lat przed śmiercią filozofa w roku 1821, jest to mianowicie wykład z filozofii dziejów oraz zasady filozofii prawa. We wszystkich tych dziełach Hegel bardzo wyraźnie pokazuje swoje poglądy polityczne jak i religijne oraz prezentuje główne zasady swej filozofii, którą tworzył i rozwijał praktycznie przez całe życie.

Heglowi w jego filozofii chodziło przede wszystkim o odnalezienie realnego oraz możliwego do udowodnienia powiązania z absolutem. Dedukcja zjawisk różnego rodzaju oraz nieokreślonych form nie jest dla niego zadowalająca, podobnie jak dedukcja mnogich substancji powstającej z jednej nieokreślonej. Zjawia się ostatnie i najwyższe zadanie prezentowanego przez niego idealizmu, czyli jednoznaczne odkrywanie zjawisk związanych z absolutem. W celu dojścia do tego trzeba przede wszystkim sprawić, aby nieokreślony dotychczas absolut stał się określonym. Zadanie takowe stawia sobie tak naprawdę każda z nauk, to samo uczynił także właśnie Hegel. Był on bowiem przekonany, że jego sposób dedukcji będzie jak najbardziej skuteczny, szczególnie w momencie jeśli absolutu nie będzie rozumieć w kategoriach ducha. Twierdzi on bowiem jednocześnie, że substancja musi stać się rzeczywistym podmiotem. Hegel oprócz tego był także propagatorem metody dialektycznej przy prowadzeniu badań. Zapoczątkowana została ona już przez Platona i w ciekawy sposób rozwinięta właśnie przez idealistów w czasie niemieckiego romantyzmu. Trzeba w tym przypadku założyć, że główna istota rzeczywistości oraz prawdy to sprzeczność. W sprzeczności rozwija się duch, natura ludzka i tak dalej. Prawda oraz otaczająca nas rzeczywistość w takowym ujęciu może być więc rozumiana jako syntezujące się nieustannie sprzeczności. Jak widać filozofia Hegla jest złożoną i jej ogólnikowe przedstawienie nie daje możliwości zrozumienia jej podstawowych założeń, a tym bardziej dokładniejsze zagłębienie się w nie.

Filozofia ducha to według podziału Hegla jedna z ważniejszych grup nauk traktująca o idei. W jej przypadku najważniejsza jest synteza form poprzednich w nas samych z jednoczesnym zachowaniem świadomości takowych przejść. Duch jest z resztą jedną z głównych kategorii filozoficznych Hegla, inaczej określany także mianem świadomości. Poprzez filozofię duch poznawać ma samego siebie zarówno jako substancję niematerialną i podmiot materialny. Podstawą poznania i jednocześnie rzeczywistością w przypadku tym staje się dialektyka. Duch występować może w filozofii heglowskiej w trzech różnych formach, gdzie każda z nich wyraźnie różni się od siebie.

Hegel nie na darmo określany jest mianem jednego z większych filozofów niemieckich oraz europejskich na przełomie osiemnastego oraz dziewiętnastego wieku. Pozostawił po sobie naprawdę bogatą spuściznę oraz ilość dzieł, z których już za jego życia korzystały bardzo chętnie kolejne pokolenia filozofów. Najbardziej charakterystyczną postacią, która opierała się o dzieła Hegla przy tworzeniu własnych systemów wartości był z całą pewnością Karol Marks. Na heglowskich pojęciach uprzedmiotowienia i także alienacji stworzył podwaliny pod ideologię komunistyczną – Marks uznaje bowiem, że postulaty omawiane przez Hegla są jednymi z symboli kapitalizmu, a rozwiązanie sprzeczności zachodzących między nimi jest możliwe tylko i wyłącznie przez ich odwrócenie poprzez rewolucję socjalistyczną. Oprócz Marksa także wielu innych filozofów odwoływało się do Hegla, jego dorobek wielokrotnie był weryfikowany oraz poddawany krytyce, także współczesnych myślicieli.

Georg Hegel zajmował się filozofią praktycznie przez całe swoje życie. Ważniejsze z jego prac zaczęły ukazywać się jednak dopiero w momencie kiedy był już człowiekiem dojrzałym i posiadał ukierunkowane spojrzenie na świat. Swoją filozofię idealizmu rozwijał jednak praktycznie przez całe życie, od początku twórczości, cały czas ją doskonaląc. Jego dzieła, które warto wyróżnić to przede wszystkim szereg wykładów związanych z filozofią historii oraz religii, encyklopedia nauk filozoficznych, prace dotyczące zagadnień polityki jak i spraw wewnętrznych Niemiec.