Schyłek średniowiecza jest czasem głębokiego kryzysu zarówno społecznego, religijnego i gospodarczego, jak i kryzysu średniowiecznych idei. Wybuchła epidemia dżumy i wojna stuletnia. Zginęły setki tysięcy ludzi. Każdy zaczął sobie zadawać pytanie, dotyczące tego, że skoro Bóg jest dobry i wszechmogący, dlaczego pozwala na istnienie zła. Teocentryzm miał coraz mniej zwolenników. O rozprzestrzenianie dżumy posądzono Żydów, więc rozpoczęły się masowe pogromy ludności żydowskiej. Miało to bardzo niekorzystny wpływ na handel, ponieważ właśnie Żydzi zajmowali się tym sektorem gospodarki. Wojna stuletnia natomiast wywołała kryzys w dawnych potęgach europejskich, a mianowicie we Francji i Anglii. Do skutków wojny stuletniej należy też zaliczyć żakerię i powstanie Wata Tylera w Anglii. Schyłek średniowiecza był tragicznym okresem również w dziejach papiestwa. Był to bowiem okres niewoli awiniońskiej papieży oraz wielkiej schizmy zachodniej. W Polsce natomiast panowanie objęła dynastia Jagiellonów i miały miejsce wojny z Zakonem Krzyżackim.

Kulturę średniowiecza można podzielić na okres romański i gotyk. U schyłku epoki natomiast widoczne są zwiastuny nowej epoki, czyli renesansu. W średniowieczu pierwszorzędną rzeczą była wiara, Kościół i religia chrześcijańska. Rozwinęło się więc budownictwo sakralne, a w sztuce dominowała tematyka religijna i biblijna. Od XI wieku rozprzestrzeniał się nurt zwany romanizmem, ale jego miejsce na przełomie XII i XIII wieku zajął gotyk. Sztuka średniowiecza charakteryzowała się uniwersalizmem. Językiem obowiązującym w całej średniowiecznej Europie była łacina.

Początki imperium osmańskiego sięgają końca XIII wieku. Wówczas bowiem jeden z tureckich emirów, a dokładniej Osman I, ogłosił się sułtanem, a następnie zaczął budowę nowego imperium muzułmańskiego. Imperium osmańskie stało się wielkim wrogiem Europy. Zagrażało również Polsce. Z Turkami osmańskimi walczył między innymi Władysław Warneńczyk pod Warną w 1444 roku. Niestety polsko- węgierskie oddziały nie zdołały pokonać świetnie wyszkolonej armii janczarów. Turcy osmańscy w 1453 roku zdobyli Konstantynopol, wyznaczając tym samym koniec epoki średniowiecza.

Kryzys średniowiecza rozpoczął się kryzysem na niwie gospodarczej. Wszystko za sprawą między innymi Filipa IV Pięknego, który wprowadził do obiegu fałszywe monety. Niemniej jednak większą rolę odegrały w tej kwestii zmiany klimatu, a mianowicie jego ochłodzenie. Spowodowały one klęski nieurodzaju. Wkrótce potem wybuchła epidemia morowej zarazy. W ciągu zaledwie kilku lat zmarło na dżumę aż 25% ludności. Wojna stuletnia toczona między Francją a Anglią jeszcze bardziej pogłębiła kryzys. Nastał czas konfliktów społecznych. Ponadto została zachwiana równowaga między władzą cesarską a papieską. Papiestwo zostało bowiem zdominowane, a okres ten nosi nazwę niewoli awiniońskiej. Sobory nie poprawiły znacząco sytuacji Kościoła.

Po śmierci Kazimierza Wielkiego, na tronie zasiadł Ludwik Andegaweński. Ten władca również nie posiadał męskiego potomka, więc możnowładztwo zadecydowało o zaślubinach córki Ludwika z księciem litewskim Jagiełło. Zawarto unię polsko- litewską, a następnie nastała chrystianizacja Litwy. Po śmierci Jadwigi, Jagiełło ożenił się z Zofią Holszańską, która dała mu dwóch synów, a mianowicie Kazimierza i Władysława. Kazimierz stał się władcą Litwy, natomiast Władysław księciem Polski i Węgier. Po jego śmierci pod Warną, na tronie polskim zasiadł Kazimierz. Kazimierz chcąc realizować politykę dynastyczną osadził na tronie czeskim i węgierskim swego syna Władysława. Po śmierci Kazimierza Jagiellończyka na tronie polskim zasiadł Jan Olbracht, a na litewskim Aleksander. Po śmierci Olbrachta, Aleksander objął także tron polski, a po nim władzę przejął Zygmunt Stary, a następnie jego syn, Zygmunt II August, który był ostatnim władcą z dynastii Jagiellonów, zasiadającym na tronie polski.

Społeczeństwo polskie w średniowieczu dzieliło się na cztery stany, a mianowicie na duchowieństwo, mieszczaństwo, chłopstwo i rycerstwo- szlachtę. Tym trzem ostatnim władcy nadawali liczne przywileje. Mieszczanie otrzymywali je na zasadzie przywilejów lokacyjnych. Pierwszym władcą który nadał przywilej szlachcie był Ludwik Andegaweński. Nadał on w Koszycach w 1374 roku przywilej obniżający podatki do 2 gr od łana ziemskiego. Przywileje były nadawane możnowładztwu w celu uzyskania poparcia.

U schyłku średniowiecza na uniwersytetach i dworach wciąż łacina była językiem obowiązującym, lecz coraz częściej posługiwano się również językami narodowymi. Jest to widoczne szczególnie w literaturze tego okresu. Miała ona charakter świecki. Ukazywała średniowieczny system wartości i społeczeństwo, o czym świadczy Boska komedia Dantego Alighieri. Pojawiła się literatura polityczna i prawo rzymskie. Coraz większą rolę obok teologii miały nauki ścisłe i przyrodnicze. Nastąpił ich gwałtowny rozwój co przyczyniło się do krytyki światopoglądu średniowiecza XIII wieku, a także do zmiany wizji świata, jaka dawniej obowiązywała.