Odrodzenie w architekturze stanowiło przede wszystkim odzwierciedlenie poglądów, które wyznawali renesansowi ludzie, jednocześnie poszukujące wzorców w świecie starożytnym. Renesans otwiera nowożytną erę w sztuce i trwa od momentu zakończenia średniowiecza, aż do czasów barokowych, które są kolejnym momentem zwrotnym w historii europy. Ponieważ dosyć dużą jest rozbieżność czasowa rozpoczęcia renesansu na danych rejonach dokładne określenie ram czasowych jest niedokładne. Przyjmuje się jednak za pewnik, że rozpoczęcie nowego nurtu architektonicznego i kulturowego ma miejsce w Rzymie. Powstawać zaczynają budowle w całkowicie nowym stylu, gdzie myśl architektoniczna odzyskuje niejako świeżość, jednocześnie czerpiąc tyle ile się da z architektury antycznej. Budowle sakralne nie stanowią już jednego z głównych zadań architektów, chociaż cały czas odgrywają one co najmniej znaczącą, czy też bardzo ważną rolę. Autor prac w końcu jednak uważany jest za artystę, a nie rzemieślnika pracującego na chwałę Stwórcy, a nie na swoją własną.

Budynki o charakterze odrodzeniowym cechować będzie centralizacja i zwartość planu, oprócz tego prostota wykonania, czytelność i harmonia całej bryły, która stwarza wrażenie mocno i wyraźnie opierającej się na ziemi, gdzie budynki nie sprawiają już wrażenia jakby wznosiły się do góry, co było charakterystyczne dla gotyku. To związani budowli z ziemią podkreślać będzie sama kompozycja, w której przeważają linie horyzontalne. Rytm płaszczyźnie nadają oprócz tego linie schodów, gzymsy, balustrady, które sprawiać będą wrażenie lekko odgiętych łuków. Dekoracja tychże wszystkich powierzchni jest podporządkowana bezpośrednio układom konstrukcyjnym. Powrót do detaliczności do form stosowanych w architekturze klasycznej nie jest tutaj ślepym odwzorowaniem.

Narodzenie się renesansowej architektury ma miejsce na terenie Włoch, co wiąże się jednocześnie z całym nurtem odrodzeniem i odnoszenie się do spuścizny antycznej. O ile sztuka oraz architektura gotycka negowały świat doczesny i dążyły przede wszystkim do wyzwolenia się od niego poprzez strzelistość i wyniosłość ku biegu, tak w przypadku renesansu popularne były dążenia do okazywania doskonałości ziemskiego świata. Pochodziło stąd między innymi zamiłowanie do absolutnych i idealnych form, przede wszystkim zaś budowli ściśle centrycznych. Przywoływane były bardzo często starożytne detale i elementy budowy budynków, co szło w parze z odkrywaniem na nowo wcześniejszych dzieł. Renesansowa architektura nawiązuje do starożytności nie tylko jeśli chodzi o zastosowanie detali i zdobienia, ale przywołuje oprócz tego także starożytne teorie zagospodarowywania przestrzeni i trwa jednocześnie w nieustannym poszukiwaniu nowych, własnych i unikalnych rozwiązań. Za twórcę i dającego podwaliny pod epokę renesansu uważa się jednego z włoskich artystów, a mianowicie Brunelleschiego. Charakterystyczna cecha architektoniczna tego okresu to przede wszystkim sklepienie, czy też jego część w postaci kopuły, a właściwe na planie ośmioboku. Realizacja skomplikowanego dzieła inżynierskiego stanowiła odrodzenie umiejętności budowlanych z których korzystano w antyku oraz jednocześnie upodobań estetycznych tamtego właśnie okresu. Odrodzenie też przechodziło jednak swoje, zmiany, na początku wieku szesnastego we Włoszech zaczęto odchodzić od harmonicznych i statycznych form architekt ocznych. Detale stają się o wiele bardziej plastyczne.

Budownictwo sakralne w czasie renesansu cały czas odgrywa bardzo ważną rolę, zmienia się jednak spojrzenie na ten rodzaj architektury i tworzenia budowli. Jedną z ulubionych architektonicznych form sakralnych były kościoły stawiane na planie centralnym, oczywiście będziemy mogli znaleźć także budowle tworzone w podłużnych układach. Wśród założeń centralnych popularne były rozwiązania, które opierały się o plan greckiego krzyża, wieloboku, czy też koła. Cała budowla przeważnie zakończona była kopułą w centralnym miejscu świątyni. Nad takowymi formami buduje się latarnie z oknami, które doświetlają wnętrza, stają się one o wiele jaśniejsze i cieplejsze niż w czasie gotyku. Popularne będą sklepienia żaglowe, zarówno nad nawami jak i w konstrukcji sklepienia całej świątyni. Przy kościołach zaczyna się budować także kaplice grobowe, które bardzo często są samodzielnymi budynkami, czy też przylegającymi do bryły świątyni. Kaplice projektuje się także na planach centralnych. W ich wnętrzach umieszcza się sarkofagi z ozdobami mówiącymi o ziemskim życiu zmarłego, jego dokonaniach oraz sławie, oczywiście wszystko to nie jest normą istniały także odejścia od tego typu formy. Między innymi Bazylika świętego Piotra w Rzymie zbudowana jest na planie krzyża greckiego, z znajdującą się w centralnym punkcie kopułą (w miejscu przecięcia się ramion tegoż właśnie krzyża).

Renesans sam w sobie nie wprowadza nowych materiałów do budownictwa, cały czas wykorzystywany jest kamień oraz cegła, w zależności od rodzaju budowli. Stropy także wykonuje się dalej z drewnianych belek. Oprócz tego połączenie kamienia z drewnem wykorzystywane jest przy tworzeniu balkonów i schodów. Nowością stają się sufity, który wyprawiane są zazwyczaj przy wykorzystaniu zaprawy gipsowej. Mimo, że rozwiązania materiałowe pozostają tak naprawdę bez zmian, jednak zakres ich zastosowania zostaje poszerzony, coraz częściej odchodzi się od drewna zastępując go trwalszymi i pewniejszymi materiałami, oczywiście wszędzie tam gdzie jest to tylko możliwe.

Już pierwszy okres renesansu pokazuje, że kształtować zaczyna się nowa z form budownictwa i architektura, która służyć ma nie chwale bożej ale najbardziej wpływom mieszkańcom ośrodków miejskich. Budowane są wygodne i przyjemniejsze pałace, niż znane z średniowiecz zamki, których budowla jest zwarta i zamknięta. Oprócz tego tworzy się na szeroką skalę budowle przydatności publicznej takie jak ratusze, miejsca spotkań publicznych, budynki, w których mieszczą się kolejne z instytucji państwowych i tak dalej. Popularnym rodzajem budownictwa mieszkalnego stają się wille, budowane na przedmieściach, gdzie można odpocząć od gwaru i zgiełku coraz to prężniej rozwijających się i coraz bardziej zaludnionych miast. Jest to także okres, w którym wprowadza się bogatą dekorację malarską, wykonywaną w technice al fresco, na co pozwalać będą przede wszystkim dosyć duże płaszczyzny zarówno sklepień jak i sufitów.

Jest to jedna z form malarskich, która będzie polegała na wykonywaniu malowideł ściennych na mokrym tynku. Znana była on już w czasach starożytnych, powróciła z zwiększoną popularnością w okresie renesansu, gdzie jednocześnie była doskonalona. Potocznym określeniem tejże metody jest fresk, gdzie tak nazywać będziemy wszelkie z malowideł ściennych. Do malowania fresków używa się specjalnych farb oraz metod. Obraz malowany musi być partiami, podobnie jak nakładany sam tynk, gdyż w przypadku nałożenia go na większą powierzchnię może on zaschnąć przed stworzeniem malowidła i cały proces trzeba będzie powtarzać jeszcze raz.