Muzyka i jej rodzaje


Muzyka, podobnie jak film, jest dzisiaj kojarzona przede wszystkim z rozrywką, a nie sztuką i ma dość komercyjny charakter. Na przestrzeni ostatnich dekad jednak powstało sporo wykonawców, którzy w muzyce od początku poszukiwali czegoś więcej niż kilka zgrabnie brzmiących akordów wykonywanych na popularnych instrumentach wraz z chwytliwą melodią. Na pewno nie każdy gatunek można uznać za muzykę jako sztukę, jednak zaliczyć do nich możemy co najmniej kilka. Są to takie gatunki jak jazz, muzyka progresywna, muzyka celtycka, muzyka filmowa, muzyka chóralna, a także przestrzenna. Głównie muzyka taka charakteryzuje się bardziej rozbudowaną formą i znacznie szerszą ekspresją niż ma to miejsce w przypadku muzyki rozrywkowej – komercyjnej. Zazwyczaj cechuje się też znacznie większą wyobraźnią wykonawców, a także ich zaawansowanym poziomem wykonawczym. Muzyka taka oznacza również podążanie za nowym brzmieniem i formami. Nie ogranicza się do podstawowego instrumentarium, jak ma to miejsce w przypadku muzyki popularnej.

Muzyka psychodeliczna jest gatunkiem muzycznym bazującym głównie na formie i ekspresji. Nie bez znaczenia są tu też efekty dźwiękowe. Taki rodzaj muzyki powiązany jest ściśle z muzyką rockową, zwłaszcza z lat 60 i 70, chociaż i dzisiaj twórcy chętnie decydują się na tworzenie w tym zakresie. Założeniem takiej muzyki na pewno nie jest tworzenie piosenek bazujących na regularnie powtarzanych zwrotkach i refrenach typowych dla muzyki rozrywkowej, a raczej tworzenie swego rodzaju tła muzycznego, dość wymagającego dla słuchacza i wprowadzającego go w określony nastrój. Z jednej strony muzyka taka może być nastrojowa i kojąca, a z drugiej niepokojąca i przenosząca słuchacza w nieco inny świat.

Jazz to gatunek muzyczny, który bez obaw możemy nazwać odłamem sztuki. Jest tak ze względu na specyfikę jazzu, jego nieregularność, ekspresja, bogatość form i niepowtarzalność. Niewątpliwie taki rodzaj muzyki góruje w tym przypadku pod względem wyrafinowania nad muzyką popularną. Jazz ze względu na swoją specyfikę największą wartość ma wykonywany na żywo – wówczas możemy zaobserwować i wysłuchać dokonania wykonawców w pełni oddających się ekspresji na scenie, których skupienie krąży wyłącznie wokół muzyki. Bardzo istotnym walorem muzyki jazzowej jest też pozostawienie sporego pola do improwizacji.

Muzyka celtycka wywodzi się dawnych krain plemion Celtów, które przypadają przede wszystkim na dzisiejszą Irlandię i Wielką Brytanię. Mimo swojego tego, że jest ściśle kojarzona ze swoim regionem, na przestrzeni dekad rozprzestrzeniła się do tego stopnia, że wykonuje się ją po dzień dzisiejszy na całym świecie. Muzyka celtycka jest rodzajem muzyki folkowej, jednak wychodzi nieco dalej. Oprócz instrumentarium typowego dla folku, charakteryzuje się też przestrzennym brzmieniem, wpływami muzyki new age a także muzyki jazzowej. Głównym jej przestawicielem jest grupa Clannad, a także wokalistka Ennya, czy Loreena McKennit.

Muzyka filmowa to rodzaj muzyki tworzonej specjalnie na potrzeby filmów, jednak bardzo często takiej, która z powodzeniem może funkcjonować niezależnie sama w sobie, bez potrzeby jej obrazowania. Można pokusić się nawet o stwierdzenie, że to muzyka jest ważniejsza w filmie niż sam obraz. Czymże byłby w końcu horror lub thriller bez budującej napięcie muzyki? Wyobraźmy sobie nie aż tak często znowuż stosowane przez twórców filmowych zabiegi typu stosowanie radosnego podkładu muzycznego do sceny napadu lub mrocznej muzyki podstawionej pod zwykłą scenę nakręconą za dnia. Końcowy efekt i wrażenia widza będą jednak zależne przede wszystkim od muzyki, a nie tego, co zobaczy na ekranie. Niestety wielu twórców muzyki filmowej ulega znanemu schematowi: granie głośniej i przejmująco podczas gorącej akcji na ekranie i granie łagodniej podczas scen wyciszających. Wciąż jednak istnieje szereg ścieżek dźwiękowych, po które chętnie sięgamy po filmie.

Muzyka progresywna jest powiązana z różnymi gatunkami, jednak chodzi w niej bardziej o formę i ekspresję niż gatunek, a co za tym idzie brzmienie. Najbardziej znanym ruchem muzyki progresywnej jest rock progresywny, ale także jazz, a nawet niekiedy pop. Przedstawicielami takiej muzyki są tacy wykonawcy jak Pink Floyd, King Crimson czy Cinematic Orchestra. Wiele z ich kompozycji to długo rozwijane tematy muzyczne, niekiedy trwające po kilkanaście, a nawet dwadzieścia minut. Dodatkowo muzyka ta charakteryzuje się szerokim instrumentarium zastosowanym w pojedynczym utworze, dużym poziomem wykonawczym muzyków, a także złożoną kompozycją i metrum (zamiast typowego 4/4 lub 3/4 są to np. 5/4, 7/8).

Chóry to dzisiaj pozornie rzadko spotykany rodzaj zespołów, rzadko spotykana jest więc dość specyficzna muzyka przez nie wykonywana – zazwyczaj bazująca na większej ilości głosów ludzkich bez wspomagania jakimkolwiek instrumentarium czy podkładem muzycznym (a capella). Chóry jednak w bardzo różnej postaci istnieją na całym świecie, wykonując zazwyczaj muzykę klasyczną bądź specyficzną dla danego regionu. I tak np. w Irlandii spotkamy się z chórami wykonującymi muzykę celtycką, na wschodzie Polski i poza jej wschodnimi granicami – muzykę cerkiewną, a w USA – muzykę gospel. Istnieją też chóry wszechstronne posiadające szeroki zakres repertuaru, łącznie z muzyką popularną.