Filozofowie renesansu


Okazuje się, że renesans jest jedną z najczęściej omawianych epok, również pod kątem filozofii. Był to swoisty przełom intelektualny na świecie, głównie w Europie. Głównymi prądami tej właśnie epoki były między innymi humanizm, scholastyka renesansowa, neoscholastyka, filozofia przyrody tamtego okresu i wiele innych. Jednymi z ważniejszych przedstawicieli filozofii renesansu byli między innymi Machiavelli, Luter, Kalwin, Erazm z Rotterdamu, Tomasz More, Giordano Bruno czy Francis Bacon i wielu innych. Przede wszystkim odnosili się oni w swoich rozważaniach do starożytnych myśli, głównie do platonizmu i praktycznie całkowicie tworzyli odmienne poglądy od arystotelizmu. Najważniejszym ośrodkiem tego okresu była Francja, a także Włochy. Jednocześnie pojawił się dosyć radykalnie i nagle sceptycyzm. Scholastyka odrzucała nominalizm na rzecz tomizmu. Niektóre poglądy łączone były już tutaj z magią i alchemią. Wielokrotnie stawiano na wiedzę, naukę, połączenie ciała i ducha, obcowanie z przyrodą itp.

Machiavelli właściwie nazywał się Piccolo di Bernardo dei Machiavelli. Urodził się i zmarł we Florencji. Był z wykształcenia prawnikiem, filozofem, pisarzem społecznym i politycznym, historykiem, a nawet florenckim dyplomatą. Uważa się go za jednego z przedstawicieli odrodzenia, czyli po prostu renesansu. Jest on autorem traktatu kontrowersyjnego o sprawowaniu władzy pod tytułem „Książę”. Stworzył pojęcie machiawelizm. Według niego idealnym ustrojem była republika. Jego dzieła znalazły się w indeksie ksiąg zakazanych. Stworzył pojęcie cnoty mirtu, czyli sprawności politycznych, jak energia, inicjatywa, zdolność podejmowania decyzji, a także szybkiego działania.

Luter był niemieckim reformatorem religijnym, ale jednocześnie teoretykiem, inicjatorem reformacji, mnichem augustiańskim, doktorem teologii. Urodził się i zmarł w Eisleben. Nie brał czynnego udziału w wystąpieniach religijnych ani społeczno-politycznych. Pisał polemiki i katechezy. Między innymi przełożył „Biblię” na język niemiecki. Ponadto jego dziełami są na przykład: „Postylla Domowa”, „Mały i Duży Katechizm”, „Artykuły Szmalkaldzkie” i wiele innych. Jego głównymi hasłami były: sola scriptura – jedynie Pismo, sola fide – jedynie wiara, sola gratia – jedynie łaska, solus Christus – jedynie Chrystus oraz solum Verbum – jedynie słowo.

Kalwin był teologiem i humanistą. Stworzył kalwinizm, który został przyjęty przez kościoły ewangelicko-reformowane, prezbiteriańskie oraz kongregacjonalne. Czasami określa się go jako „teologa par excellence”, „Arystotelesem Reformacji”, „Akwinitą Kościoła reformowanego”, „papieżem Genewy”, w której zmarł czy też „Likurgiem chrześcijańskiej demokracji”. Stworzył on prezbiterialny system rządów. Miał duży wpływ na teorię państwa demokratycznego. Jego najważniejszym dziełem jest „Institutio religionis christianae”, a także „Catechisme de Geneve”, „Sommeil des ames” czy „Traite de le Cene” i wiele innych.

Erazm – Określa się go Erazmem z Rotterdamu, ponieważ tam się urodził. Właściwie nazywał się Gerrit Gerritszoon, a z łacińskiego określają go Desiderius Erasmus Roterodamus. Był on holenderskim filologiem, filozofem, pedagogiem, myślicielem chrześcijańskim, katolickim duchownym oskarżonym o herezję, humanistą renesansu, pisarzem. Przede wszystkim głosił on, ze człowiek jest z natury dobry, zło jednak pochodzi głównie z jego niewiedzy. Głosił republikanizm i pacyfizm. Krytykował monarchię dziedziczną i uważał, ze wojna jest sprzeczna z jakąkolwiek filozofią świata, że w ogóle jest przeciwko naturze człowieka. Jego głównymi dziełami są między innymi: „O sposobie studiów”, „Pochwała głupoty”, „O wolnej woli”, „Księgi która zowią język” i inne.

Tomasz More urodził się i zmarł w Londynie. Miał tytuł szlachecki sir. Później określony był jako święty Kościoła katolickiego. Był w swoim czasie angielskim myślicielem, pisarzem, politykiem, a nawet członkiem Izby Lordów. Stworzył on przede wszystkim swoistą wizję państwa idealnego, utopię. Krytykował ostro rozrzutność, arogancję, brutalność królów, brak dbałości o lud. Uważał, że przede wszystkim źródłem ludzkich nieszczęść jest własność prywatna, której efektem jest nierówność społeczna i ekonomiczna. Idealizował socjalizm drobnych producentów, rolników i rzemieślników. Z kolei rozwój przemysłu uważał za czyste zło.

Francis Bacon był angielskim filozofem. Określany jest jako jeden z ważniejszych filozofów epoki odrodzenia, jak i baroku. Był ponadto prawnikiem, eseistą i politykiem. Stworzył on nowożytną koncepcję nauki. Jednocześnie jest twórcą teorii indukcji eliminacyjnej, która znalazła się później w kanonach Milla, a także jest on twórcą empiryzmu. Dzielił naukę na historię, poezję oraz filozofię. Nie zajmował się praktycznie istnieniem Boga i jego rolą, ponieważ uważał, że jest to po prostu kwestia wiary, a nie wiedzy. Jednocześnie uważał, że „tyle mamy władzy, ile wiedzy”.