W Europie, wyłączając oczywiście Polskę, literatura rozwijała się nie tyle, jako literatura pozytywizmu, lecz jak literatura po prostu XIX wieku. Biorcą pod uwagę pierwszą połowę wieku XIX należy wspomnieć o nurcie wielkiej powieści realistycznej. Powieściopisarze przedstawiali w swych utworach obraz rzeczywistości i społeczeństwa, w jakim przyszło im żyć. Wśród pisarzy angielskich należy wymienić Karola Dickensa. Napisał on między innymi Klub Pickwicka. Powieść powstała w latach 1836- 1837 i ukazuje w nieco humorystyczny sposób obraz rzeczywistości istniejący wówczas w Anglii. Francuską literaturę tego okresu reprezentuje trzech wybitnych pisarzy, a mianowicie H.Balzac, G. Flaubert oraz E. Zola. Niemniej jednak nurt powieści realistycznej rozwijał się nie tylko w Europie Zachodniej, lecz także w Rosji. Należy w tym miejscu wymienić L. Tołstoja, który napisał Wojnę i Pokój oraz Annę Kareninę, a także F. Dostojewskiego, twórcę Zbrodni i Kary. Wybitnym pisarzem XIX wieku był także Stendhal.
Karol Dickens urodził się w 1812 roku i jest uważany za najbardziej wybitnego, angielskiego reprezentanta powieści społeczno- obyczajowej. Pierwsze utwory zaczął pisać w 1832 roku, kiedy to pracował w dziennikach liberalno- reformatorskich w Londynie. W 1836 roku powstały Skecze Boza. Twórczością literacką zajął się jednak na dobre dopiero po ogromnym sukcesie, jakim było napisanie Klubu Pickwicka. W swych utworach poruszał problem niesprawiedliwości, jaka panuje na świecie. Najsłynniejszymi utworami Dickensa są wspomniany już Klub Pickwicka, a także Oliwer Twist i Nicholas Nickleby.
Honoriusz Balzac urodzony w 1799 roku stał się jednym z najważniejszych twórców powieści europejskiej XIX wieku. Stworzył wspaniały cykl powieści o nazwie Komedia Ludzka, w których przedstawił panoramę ówczesnego społeczeństwa francuskiego. Początkowo jednak powieści powstawały oddzielnie. Do 1830 roku Balzac pisał utwory, które następnie były publikowane w odcinkach na łamach gazet. W tedy właśnie zostały opublikowane Sceny z życia prywatnego. Trzy lata później Balzac postanowił utworzyć z już napisanych i dopiero projektowanych powieści jeden monumentalny cykl.
Gustaw Flaubert urodził się w 1821 roku. Stał się wybitnym powieściopisarzem francuskim. Początkowo pisał utwory o treści erotycznej. Były to między innymi Les memories d’un fou oraz Novembre. Za pierwsze dojrzałe dzieło Flauberta uważa się Panią Bovary. W powieści zostały przedstawione dzieje tytułowej bohaterki. Innym poważnym utworem Gustawa Flauberta jest Salammbô. Salammbô to powieść historyczno- archeologiczna. Zostało w niej ukazane życie w Kartaginie. Flaubert jest uważany za prekursora naturalizmu.
Fiodor Dostojewski urodził się w 1821 roku. Był wybitnym pisarzem rosyjskim, ale też światowym. Był mistrzem prozy psychologicznej, o czym świadczy między innymi powieść Zbrodnia i Kara. Dostojewski uważał, że prosty lud Rosji przechowuje niejako najcenniejsze wartości moralne, poprzez szczere wyznawanie wiary prawosławnej. Do zeświecczonej cywilizacji Europy Zachodniej odnosił się z dużą dozą krytycyzmu. Do najważniejszych utworów Dostojewskiego po za Zbrodnią i karą zalicza się powieść Gospodyni, Łagodna oraz Wspomnienia z domu umarłych.
Lew Tołstoj urodził się w 1828 roku. Był rosyjskim powieściopisarzem i dramaturgiem, a także zwolennikiem anarchii i myślicielem. Należy on do wybitnych przedstawicieli realizmu. Na podziw i szacunek zasługuje postawa Tołstoja. Dążył on bowiem do prawdy. Charakteryzowała go ogromna siła twórcza. Jego utwory są syntezą obserwacji rzeczywistości i światopoglądu pisarza. Lew Tołstoj napisał między innymi powieści takie jak Anna Karenina, Wojna i Pokój oraz rozprawę moralistyczną Spowiedź.
Stendhal, a właściwie Marie- Henri Beyle, urodził się w 1842 roku. Był zwolennikiem realizmu w literaturze. Styl Stendhala charakteryzuje się jasnością i precyzyjnością w wyrażaniu myśli i poglądów. Interesujący jest fakt, że wyprzedzał epokę, według której tworzył. Żył bowiem w epoce romantyzmu, a nieobcy był mu realizm. Zwykł mawiać, że do jego dzieł powrócą literaci u schyłku XIX wieku i miał rację. Najważniejszymi dziełami Stendhala są Czerwony i czarny oraz Pustynia parmeńska.