Narodziny klasycyzmu


Klasycyzm jest prądem w sztuce i literaturze europejskiej. Powstał on w XVI wieku we Włoszech, natomiast rozwinął się we Francji w wieku XVII. Charakterystyczną cechą klasycyzmu są liczne nawiązania do antyku. Był on zupełnie inny niż konceptyzm, ponieważ w przeciwieństwie do tego nurtu cechował go umiar i harmonia. Celem pisarzy przestało być jak największe zdumienie czytelników. Bardziej podążano w kierunku dydaktycznym. Utwory klasycystyczne miały czegoś nauczyć. Nic więc dziwnego, że bardzo popularnym gatunkiem stał się poemat dydaktyczny i bajka, która zawiera cenny morał. Odrzucono zatem zbytni komizm oraz gwałtowne dramaty, natomiast skupiono się na tworzeniu tragedii, jedynie nawiązujących do antyku, eposów i poematów dydaktycznych. Chętnie pisano również krótsze utwory, a były to między innymi już wcześniej wspomniane bajki, a także ody i satyry. W Polsce pojawił się dopiero w oświeceniu. Nurt ten jest przypisywany właśnie tej epoce, choć tak naprawdę zrodził się w baroku.

Molier jest jednym z wybitnych komediopisarzy w dziejach Europy. Swoją pierwszą znaczącą sztukę wystawił w 1659 roku, a nosiła ona tytuł Pocieszne wykwintnisie. Była to komedia, która przyniosła Molierowi ogromny sukces, a co najważniejsze przychylność Ludwika XIV. Komediopisarz był zdania, że sztuki teatralne mają charakter dydaktyczny i moralizatorski, innymi słowy, iż mogą nauczać. Do końca wierzył w potęgę rozumu i dobra, które zawsze zło przezwycięża. Jego najsłynniejszymi dziełami są Skąpiec i Świętoszek. Należy jeszcze dodać, że sztuki Moliera charakteryzują się humanizmem, zatem są jak najbardziej dla wszystkich ludzi. Twórczość Moliera nie należy bowiem do trudnej.

Kariera Pierre’a Corneille’a rozpoczęła się po wystawieniu w 1630 roku komedii pt.: Melite. Pięć lat później światło dzienne ujrzała nowa sztuka, równie piękna, a mianowicie tragedia Medee. W 1636 roku natomiast Corneille wystawił dramat L’illusion comique. Jeszcze większy zachwyt, a jednocześnie oburzenie wzbudziła tragikomedia Cyd. Oburzenie zostało wywołane wśród znawców literatury. Corneille pisząc Cyda zerwał z antyczną zasadą trzech jedności. Mało tego, zakończył tragedię, w ten sposób, że była ona korzystna dla tytułowego bohatera, co w XVII wieku było nie do przyjęcia. Po tym skandalu napisał jeszcze wiele sztuk, ale już nie tak wspaniałych jak Cyd.

Nicolas Boileau tworzył wtedy, gdy rodził się klasycyzm. Był on francuskim poetą, a także krytykiem. Boileau napisał wiele utworów. Pisał on przede wszystkim satyry, listy w stylu horacjańskim. Listy powstały w latach 1669-1695, a ich tematyką są zdarzenia polityczne i obyczajowe. Później napisał poemat pod tytułem Pulpit. Jego największym znanym dziełem jest Sztuka poetycka. Jest ona kwintesencją zasad poetyki i nurtu klasycystycznego, jakie obowiązywały wśród ówczesnych pisarzy. Wzorce czerpano przede wszystkim z kultury rzymskiej, lecz także z mitologii.

Cyd został napisany przez Pierre’a Corneille’a w 1636 roku. Mimo, że początkowo wywołał on duży skandal, później stał się wzorcem do naśladowania przez innych dramatopisarzy. Tradycyjny dramat antyczny opierał się na zasadzie miejsca, akcji i czasu. Zasad tych nie wolno było łamać. Zapisał je w swym dziele pod tytułem O sztuce poezji Arystoteles. W tragikomedii Cyd natomiast akcja toczy się w stolicy Hiszpanii, więc teoretycznie rzecz biorąc, zasada miejsca nie zotała naruszona. Jednakże akcja nie toczy się w obrębie jednego pomieszczenia, zatem uznano to za złamanie wytycznych obowiązujących od antyku.

Świętoszek został napisany przez Moliera. Należy on do gatunku komedii, toteż występuje w nim komizm słowny, sytuacyjny i postaci. Przykładem komizmu słownego jest rozmowa Orgona i Doryny, zaś komizm sytuacyjny to między innymi zabicie pchły podczas modlitwy. Komizm postaci zawiera się w osobie pani Pernelle i świętoszka.Molier pisał zgodnie z regułą piękna, prawdy i dobra jako nierozłącznych wartości. W swej sztuce napiętnował więc wady ludzkie, a przede wszystkim kłamstwo i chciwość. Molier tak skonstruował postaci, że uczula obywateli na obłudę tak zwanych świętoszków, autor ma na myśli ludzi władzy, którzy nie interesują się dobrem państwa i obywateli, choć sprawiają inne wrażenie.

Komedia pod tytułem Skąpiec została napisana przez Moliera. Premiera odbyła się w 1668 roku. Nie od razu zakończyła się sukcesem. W przeciwieństwie bowiem do innych tego typu utworów była pisana prozą, co wywołało sprzeciw. Podobnie jak Pierre’a Corneille’a posądzono o złamanie zasad antycznego dramatu. Mimo tego współcześni Świętoszek jest ceniony zarówno przez aktorów, jak i publiczność. Skąpiec wciąż bawi, a zawarte w nim prawdy moralne są bliskie współczesnym odbiorcom. Z pewnością te właśnie czynniki wpłynęły na to, że przetrwała ona do dziś.