Filozofia pozytywizmu


Jedną z istotnych cech filozofii pozytywizmu jest agnostycyzm. Filozofowie zaczęli interesować się przedmiotami rzeczywistymi, które można zbadać w sposób ścisły. Całkowicie zrezygnowano z tematyki metafizycznej. Istniała też pewna niechęć w stosunku do idealizmu i spekulacji. Według jednego z filozofów pozytywizmu, a mianowicie Augusta Comte’a, filozofia powinna przejąć metody poznawcze nauk ścisłych. Głoszono zatem, że zasadą poznania jest doświadczenie, a jego źródłem są zmysły. Uważano, że nauka powinna mieć charakter indukcyjny, co oznacza, że powinno się wychodzić od szczegółu w dążeniu do uogólnienia. Filozofowie pozytywistyczni zajmowali się ustalaniem praw rzeczywistości na podstawie faktów empirycznych. Comte często podkreślał to, że zadaniem filozofii jest poszukiwanie pewnej i ścisłej wiedzy. Zatem można uznać filozofię pozytywizmu za praktyczną, ponieważ ma ona służyć pewnemu ulepszeniu życia ludzi.

Henryk Saint-Simon urodził się w 1760 roku. Był francuskim filozofem i historykiem. Jego zdaniem należy z całych sił dążyć do utworzenia zupełnie nowego społeczeństwa, którym będą kierowali ludzie pracy, bankowcy i inżynierowie. Władza absolutna zatem miała należeć do specjalistów w swoim fachu. Saint- Simon uważał, że należ znieść dziedziczenie dóbr i tępić lenistwo. Uważał, że gdyby każdy pracował, rozwinęłoby się bogactwo państwa, a co za tym idzie, poprawiłaby się sytuacja ubogich. W społeczeństwie Saint- Simona nie było żadnych konfliktów, a dzieliło się ono na trzy klasy, a mianowicie na naukowców, posiadających i pozostałych.

August Comte urodził się w 1798 roku. Był francuskim filozofem, który stworzył koncepcję pozytywizmu i podstawy filozofii pozytywistycznej. Filozof pozytywny to według Comte’a ten, kto bierze pod uwagę tylko i wyłącznie badania faktyczne oraz unika wszelkich abstrakcji. Comte pracował nad pojęciem ewolucji wiedzy. Uważał, że faza naukowa jest ostatnim i najwyższym jej etapem. Wyodrębnił zaś trzy fazy. Pierwszą z nich jest faza teologiczna, gdy ludzie wyjaśniając zjawiska odwoływali się do istot boskich. Kolejną jest faza metafizyczna, gdy ludzie próbują zrozumieć pewne zjawiska za pomocą abstrakcyjnych zagadnień i spekulacji. Ostatnią fazą, która została już wspomniana wcześniej, jest faza naukowa, zwana pozytywną. W fazie tej, ludzie dokonują sformułowania twierdzeń opierając się na faktach i zależnościach, dzięki czemu możliwe jest ustalenie i przewidywanie faktów dotąd nieznanych.

Henry Buckle urodził się w 1821 roku. Był angielskim filozofem i historykiem. Dziełem jego życia była niewątpliwie Historia cywilizacji w Anglii, która została napisana w latach 1857- 1861. Odegrała dużą rolę jeśli chodzi o światopogląd warszawskich pozytywistów. Przekładu dzieła na język polski dokonał w latach 1864- 1868 W. Zawadzki. W dziele tym Buckle zaprezentował pewną koncepcję. Polegała ona mianowicie na tym, że cały proces dziejowy odrzucił wiarę, istnienie opatrzności, znaczenie jednostki oraz przypadkowość historyczną. Buckle był również słynnym szachistą.

Hipolit Taine urodził się w 1828 roku. Był francuskim filozofem i psychologiem, a także historykiem sztuki i literatury. Taine zainteresował się dogłębną analizą zdarzeń społecznych. Interpretował je zarówno psychologicznie jak i socjologicznie. Sądził, że istnieją tak zwane zmiany skokowe, natomiast odrzucił istnienie postępu i rozwoju. Uważał, że prawa historii są równie ważne jak prawa natury. Jego zdaniem wydarzenia historyczne są zależne od środowiska, rasy oraz stopnia rozwoju człowieka.

John Mill urodził się w 1806 roku. Był z pochodzenia anglikiem. Zasłynął jako filozof i politolog, a także ekonomista. Początkowo był zwolennikiem utylitaryzmu, jednakże później zainteresował się naturalizmem. To spowodowało, iż wśród jego poglądów można wyróżnić dwa okresy. We wczesnej fazie był niejako kontynuatorem empiryzmu, a świadczy o tym jego dzieło System of Logic, Ratiocinative and Inductive. Niemniej jednak doszło do zetknięcia się Milla z dziełami innego wybitnego filozofa, a mianowicie Comte’a, co spowodowało, że w teorii poznania Mill zaczął skłaniać się ku naturalistycznym pozycjom. Przez potomnych jest uważany za ojca liberalizmu demokratycznego.

Herbert Spencer urodził się w 1903 roku. Był angielskim filozofem oraz socjologiem. Spencer reprezentował organicyzm i ewolucjonizm, który dotyczył nauk społecznych. Stworzył koncepcję teorii ewolucji, opierając się na odkryciach Karola Darwina. Spencer uważał, że ewolucja przebiega na nieorganicznym, organicznym i nadorganicznym poziomie rzeczywistości, czyli w społeczeństwie, a także w kulturze. Twierdził też, że prawa ewolucji są prawami powszechnymi i rządzą nie tylko w świecie przyrody żywej, lecz również w społeczeństwie, w umyśle, w kosmosie, jednym słowem wszędzie.