Filozofowie XX wieku


Wiek dwudziesty jest nam współczesnym najbliższy, bo przecież większość z żyjących urodziła się jeszcze właśnie w tym wieku. Wielokrotnie dlatego też określa się tą epokę nie epoką wieku dwudziestego, ale epoką współczesną. Dzieli się tutaj filozofię na kontynentalną, głównie francuską i niemiecką, a także na filozofię analityczną, która istnieje głównie w tradycji anglosaskiej. Jednocześnie należy sobie zdawać sprawę z tego, że podział ten wcale nie oznacza, że jedna filozofia jest uprawiana w krajach anglojęzycznych, a druga w pozostałych państwach. Po prostu chodzi tutaj o ich kolebki, miejsca powstania, pierwszych myśli tego typu, które zostały sformułowane i spisane, a następnie jako pierwsze przyjęte przez dane społeczeństwa. Obecnie oba rodzaje filozofii po prostu się wzajemnie przenikają. Między innymi występują tutaj elementy fenomenologii, egzystencjalizmu, hermeneutyki, filozofii dialogu, marksizmu, neoheglizmu, postmodernizmu, szkoły lwowsko-warszawskiej i wielu innych.

Lew Dawidowicz Trocki, a właściwie Bronstein, urodził się w Janówce, a zmarł w Meksyku. Był rosyjskim rewolucjonistą. Jednocześnie był on twórcą i przywódc RFSRR oraz ZSRR. Był on politycznym przeciwnikiem Stalina. Stworzył on teorię permanentnej rewolucji. Uważał, że rewolucja ograniczona do jednego tylko państwa nie ma szans na przetrwanie. Jednymi z jego ważniejszych dzieł są między innymi: „Moje życie”, „Historia rewolucji rosyjskiej”, „Zdradzona rewolucja. Czym jest ZSRR i dokąd zmierza?”, „Prawda o Rosji Sowieckiej”, a także „Agonia kapitalizmu a zadania Czwartej Międzynarodówki” i wiele innych.

John Rawls urodził się w Baltimore, a zmarł w Lexington. Był amerykańskim filozofem politycznym wieku dwudziestego. Jednocześnie uważany jest za jednego z najbardziej wpływowych i znaczących myślicieli dwudziestego wieku. Stworzył on swoistą teorię sprawiedliwości, którą opisał w dziele o tym samym tytule. Uważał, że sprawiedliwość ma być bezstronna, ma dominować utylitaryzm, teoria umowy społecznej. Korzystał głównie z filozofii Kanta. Sformułował dwie zasady sprawiedliwości: „każda osoba ma mieć równe prawo do jak najszerszej podstawowej wolności możliwej do pogodzenia z podobną wolnością dla innych” oraz „nierówności społeczne i ekonomiczne mają być tak ułożone, aby były z największą korzyścią dla najbardziej upośledzonych, pozostając w zgodzie zasadą sprawiedliwego oszczędzania i jednocześnie aby były związane z dostępnością urzędów i stanowisk dla wszystkich, w warunkach autentycznej równości szans”.

Nozick był amerykańskim profesorem na Uniwersytecie Harvarda. Jednocześnie był on przedstawicielem radykalnego wprost liberalizmu. Uważany jest za jednego z czołowych filozofów politycznych dwudziestego wieku. Jest autorem książki pod tytułem „Anarchia, państwo, utopia”. Najważniejszym zadaniem państwa według niego jest ochrona obywateli. Korzystał z myśli filozoficznej Locke’a. Krytykuje „Teorię sprawiedliwości” Rawlsa. Poddawał krytyce wszystkie bardziej rozwinięte struktury państwowe jako odbiegające od funkcji ochronnych.

Von Hayek, właściwie Friedrich August von Hayek. Urodził się w Wiedniu, a zmarł we Fryburgu Bryzgowijskim. Był austriackim ekonomistą i filozofem politycznym. Przede wszystkim bronił zasad gospodarki wolnorynkowej. Przyczynił się do rozwoju nauki prawa i kognitywistyki. Był gorącym przeciwnikiem interwencjonizmu państwowego i zwolennikiem tak zwanej literalnej doktryny gospodarczej. Otrzymał Nagrodę Nobla w 1974 roku za „pionierskie badania w dziedzinie teorii pieniądza i cyklów koniunkturalnych”. Później otrzymał też nagrodę Gunnara Myrdala.

Fuller żył w dwudziestym wieku. Był amerykańskim teoretykiem prawa. Jego najważniejszą książką jest „Moralność prawa” z 1964 roku. Był on zaciętym krytykiem pozytywizmu prawniczego. Uważał, że prawo jest próba podporządkowania ludzkich zachowań różnym zasadom ogólnym. Według niego prawo dla spełniania pierwotnych jego założeń powinno być: ogólne, ogłoszone, jasne, niesprzeczne, możliwe do spełnienia, stabilne i powinno dotyczyć tylko zachowań przyszłych, a nie przeszłych. Jego głównymi dziełami są: „The Morality of Law”, „Anatomy of Law”, „Basic Contract lat” i wiele innych.

Józef Stalin właściwie nazywał się Iosif Wissarionowicz Dżugaszwili. Urodził się w Gruzji, a zmarł w okolicach Moskwy. Uznawał on kult jednostki, względem siebie samego. Przede wszystkim popierał totalitaryzm, rusyfikację wszystkich narodów, stworzenie wielkiego imperium, industrializację, komunizm i wiele innych. Był on twórcą polityki korenizacji, czyli wracania do korzeni. Poszczególne narodowości ZSRR w tej teorii miały uzyskać swoistą autonomię, a więc lokalne władze, posługiwanie się swoim ojczystym językiem w życiu publicznym itp. Jego śmierć do dzisiaj nie została wyjaśniona do końca.