Renesans jest epoką, która przypada na XV i XVI wiek. Narodził się we Włoszech, a następnie rozprzestrzenił w całej Europie Zachodniej, także w Polsce. Pojęcie renesansu zostało stworzone dopiero w oświeceniu, przez językoznawców francuskich, dokonujących periodyzacji dziejów. Uznali oni średniowiecze za wieki ciemne, a epokę, która po nim nastąpiła odrodzeniem się antycznych tradycji. Odrodzenie zaś w języku francuskim brzmi nie inaczej jak renesans. Zwiastuny renesansu w literaturze pojawiły się już w średniowieczu. Niemniej jednak klasycznym dziełem renesansu jest Dekameron. Ten zbiór stu nowel napisany przez Giovanniego Boccaccia jest w pełni zgodny z duchem humanizmu. Humanizm był nurtem światopoglądowym, w którym zerwano z teocentryzmem. Bóg i wiara zeszły na dalszy plan, ustępując miejsca człowiekowi. Człowiek w centrum to bowiem najznamienitsza cecha tej epoki. Na sztukę i literaturę renesansu wpływ miały dzieła starożytne, które w średniowieczu zostały uznane za pogańskie.

Filozofia renesansu jest związana przede wszystkim z humanizmem. Filozofowie głosili wiarę w potęgę ludzkich możliwości i pokonywanie ograniczeń duchowych. Zainteresowano się również dziełami Platona i Arystotelesa. Na nowo zainteresowanie wzbudziła natura. Pojawiło się więc grono filozofów przyrody z Giordano Brunem i Francisco Baconem na czele. Największymi ośrodkami humanizmu były Włochy i Francja. Właśnie w tych państwach w drugiej połowie XVI wieku, czyli właściwie u schyłku renesansu, pojawił się nurt sceptyczny.

Renesansowi pisarze często naśladowali i inspirowali się twórczością antycznych poetów, zatem do łask powróciły takie gatunki literackie jak sonety, elegie i sielanki. Tworzono głównie utwory świeckie toteż warto nadmienić, że najczęściej były to utwory ukazujące czasem w sposób humorystyczny obraz ówczesnego społeczeństwa. Pisano zatem satyry. Ponadto w renesansie powstały liczne utwory moralizatorskie, a mianowicie bajki. Na nowo zaczęto pisać tragedie i komedie na wzór greckich, a najwybitniejszym dramatopisarzem renesansu jest William Szekspir.

Literatura renesansu opiera się w głównej mierze na tradycji antycznej oraz twórczości dworskiej. Pisarze czerpali wzorce i inspiracje ze starożytnej Grecji i Rzymu. Najczęściej naśladowano rzymskiego poetę Horacego. Nie tworzono już utworów ku chwale bożej, jak to było w średniowieczu, lecz na potrzeby ówczesnego społeczeństwa. Wybitnymi przedstawicielami literatury renesansu są William Szekspir, który stworzył nowożytny dramat, a także Giovanni Boccaccio, który stworzył gatunek literacki jakim jest nowela.

Polski renesans nie tyle jest odrodzeniem języka polskiego, co raczej narodzeniem literackiego języka. Pierwszymi pisarzami, którzy pisali w języku polskim byli Mikołaj Rej oraz Jan Kochanowski. Stworzyli oni silne fundamenty, na których opierała się późniejsza literatura polska. Renesans jako prąd literacki i w sztuce, zawitał do Polski za sprawą królowej Bony, która sprowadziła do Krakowa rzesze artystów włoskich. Wpływ na rozprzestrzenienie się nurtu po za królewski dwór miała jednak szlachta wyjeżdżająca na uniwersytety do Bolonii i Padwy.

Sztuka renesansu charakteryzuje się tym, że zaczęto znowu przedstawiać akty. Malowano obrazy o tematyce religijnej, jednakże pojawiły się też portrety, pejzaże i malarstwo rodzajowe. Jeśli zaś chodzi o architekturę, to zaczęto stosować elementy charakterystyczne dla architektury starożytnego Rzymu, czyli kopuły, łuki i kolumny. Na nowo pojawiły się trzy porządki architektoniczne rodem ze starożytnej Grecji, czyli styl dorycki, koryncki i joński. Do najsłynniejszych artystów tego okresu należą Michał Anioł i Leonardo da Vinci.

Do sztuki i literatury renesansu nawiązywano w epoce klasycyzmu. Powrócono wtedy bowiem do antycznych idei ładu, umiaru i porządku. Epoka ta stała się inspiracją również dla literatury współczesnej, czego dowodem jest wiersz Czesława Miłosza zatytułowany Campo di fiori. Tematem utworu jest egzekucja renesansowego myśliciela Giordano Bruna na placu Campo di fiori. W renesansie powstał także gatunek zwany utopią. Utwory te przedstawiały obraz idealnego państwa. Do utworów tych nawiązywali pisarze oświecenia.